prosaposin (PSAP)

Η προσαποσίνη γνωστή και ως  SGP-1 ή PSAP είναι μια ενδογενής πολυλειτουργική πρωτεΐνη, που παίζει ρόλους ενδοκυτταρίως, ως ρυθμιστής της λειτουργίας των λυσοσωμιακων ενζύμων και εξωκυτταρίως, ως εκκριτικός παράγοντας με νευροπροστατευτικά και γλοιοπροστατευτικά αποτελέσματα.

Η προσαποσίνη είναι ο λυσοσωμιακός πρόδρομος των σαποσινών (saposins), οι οποίες δρουν ως ενεργοποιητές των λυσωσωμικών υδρολασών, περιλαμβανομένης της διάσπασης του κεραμιδίου [ceramide (Cer)] και άλλων σφιγκολιπιδίων.

Η ανεπάρκεια ή η αδρανοποίηση της προσαποσίνης έχει αποδειχτεί μοιραία για τον άνθρωπο και τον ποντικό, καθώς οδηγεί σε ανώμαλη ανάπτυξη  και ατροφία του αδένα του προστάτη, παρά τα φυσιολογικά επίπεδα της τεστοστερόνης. Η προσαποσίνη είναι μια εκκρινόμενη πρωτεΐνη, εκφρασμένη στον καρκίνο του προστάτη, τον μη ανδρογονοεξαρτώμενο.

Tα επίπεδα της προσαποσίνης στον ορό αυξάνουν σε ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του προστάτη.

Το επίσημο όνομα του γονιδίου  PSAP είναι προσαπσίνη. Το PSAP είναι το επίσημο σύμβολο αυτού του γονιδίου, το οποίο όμως ονομάζεται και με διάφορες άλλες ονομασίες. 

Το γονίδιο  PSAP παρέχει οδηγίες για τη δημιουργία πρωτεϊνών με την ονομασία προσαποσίνη. Αυτή η πρωτεΐνη συμμετέχει σε έναν αριθμό βιολογικών λειτουργιών, στις οποίες περιλαμβάνεται  η ανάπτυξη του νευρικού και του αναπαραγωγικού συστήματος. 

Η προσαποσίνη είναι ο πρόδρομος τεσσάρων μικροτέρων πρωτεϊνών που ονομάζονται σαποσίνη Α,Β, C και D, που παράγονται όταν διασπάται η προσαποσίνη.

Οι επιμέρους σαποσίνες ανευρίσκονται σε κυτταρικές δομές, που ονομάζονται λυσοσώματα, τα οποία είναι τα κέντρα ανακύκλωσης του κυττάρου. Οι σαποσίνες βοηθούν λυσοσωματικά ένζυμα να διασπούν ουσίες που καλούνται σφιγκολιπίδια (sphingolipids).

Γονίδια ανδρογονορρυθμιζόμενα [androgen-regulated genes (ARG)] συμμετέχουν στη φυσιολογική και νεοπλασματική αύξηση του προστάτη. Σε πρόσφατη δημοσιευση ανακοινώθηκε ο γενομικός πολλαπλασιασμός και/ή υπερέκφραση του ήδη γνωστού νευροτροφικού παράγοντα, της προσαποσίνης, στα μη ανδρογονοεξαρτώμενα  μεταστατικά κύτταρα  και ιστούς καρκίνου του προστάτη.

Η προσαποσίνη και/ή τα γνωστά ενεργά μοριακά παράγωγά της (π.χ. η σαποσίνη C) λειτουργούν ως πολυδύναμος παράγοντας με διαφορετικές βιολογικές δραστηριότητες, που ευνοούν τους κακοήθεις φαινότυπους στα καρκινικά κύτταρα του προστάτη.

Επιπροσθέτως, η προσαποσίνη και η σαποπσίνη C απορρυθμίζουν τον υποδοχέα ανδρογόνου [androgen receptor (AR)] και τους γονιδιακούς στόχους της έκφρασης του υποδοχέα ανδρογόνου [AR-target genes] (π.χ. PSA, προμπασίνη)  και τη δραστηριότητα  των κυττάρων LNCaP.